Soạn bài chiếc lược ngà

Soạn bài chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng là tài liệu Ngữ văn lớp 9 bao gồm 2 bài soạn, giúp các bạn học sinh lớp 9 tổng hợp kiến thức môn văn nhằm ôn thi học kì 1, ôn thi vào lớp 10 các trường THPT.

Soạn bài chiếc lược ngà 01

Câu 1:

a. Kể tóm tắt đoạn trích:

Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu không nhận ra cha vì vết sẹo trên mặt làm cho em không giống với cha trong bức ảnh chụp chung với má. Em đối xử với ba như người xa lạ. Đến lúc Thu nhận ra cha, lúc tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Tại khi căn cứ, người cha dồn hết tình cảm yêu quý, nhớ thương đứa con vào việc làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong một trận càn, ông hy sinh. Trước lúc nhắm mắt ông còn kịp trao cây lược cho người bạn để gửi cho con.
b. Các tình huống bất ngờ:
– Tình huống không chịu nhận ba của bé Thu là bất ngờ đầu tiên. Anh Sáu đi kháng chiến chống Pháp từ khi bé Thu chưa đầy một tuổi. Sau tám năm xa cách, anh trở về, đứa con gái không chịu nhận ba. Đến lúc bé Thu nhận ra và gọi anh bằng ba là lúc anh phải ra đi nhận nhiệm vụ mới.
– Tình huống thứ hai: Anh Sáu hứa sẽ mang về tặng con một cây lược. Những ngày chiến đấu trong rừng, anh Sáu cặm cụi làm chiếc lược bằng ngà cho con gái. Chiếc lược đã làm xong nhưng chưa kịp trao cho con gái thì anh hi sinh.

Câu 2:

a. Diễn biến tâm lí, hành động của bé Thu:

– Trước khi nhận anh Sáu là cha:
+ Thái độ xem anh Sáu như người xa lạ: Khi anh Sáu gọi “Thu, con”, bé thu giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác, lạ lùng và chạy kêu thét “Má! ….”
+ Ương ngạnh, đáng yêu: Nó nhất định không chịu gọi anh Sáu bằng ba mà luôn nói trống “cơm chín rồi”, “vô ăn cơm”, “cơm sôi rồi, nhão bây giờ”.
+ Sự phản ứng của em chứng tỏ em có cá tính mạnh mẽ, có tình yêu cha sâu sắc. Tình yêu ấy đã khắc ghi trong trái tim ngây thơ đầy kiêu hãnh nên em không chấp nhận người đàn ông có sẹo là cha.
– Từ khi nhận anh Sáu là cha:
+ Khi nghe ngoại giải thích (vết thẹo) nó tỏ niềm ân hận day dứt “nằm im, lăn lội, thở dài như người lớn” .
+ Anh Sáu chào “Thôi! ba đi nghe con” thì tình cảm trong Thu bỗng trỗi dậy mãnh liệt bằng tiếng gọi “Ba…a…a…ba” xé sự im lặng, xé ruột gan mọi người. Tiếng gọi thể hiện cảm xúc dồn nén bị vỡ òa, thể hiện tình yêu sâu sắc mà thu cất giữ trong sau thẳm tâm hồn. Hành động như con sóc chạy đến anh Sáu ôm hôn ….hôn cả vết thẹo. Cảm động hơn nữa là khi chứng kiến cảnh Thu bấm chặt người ba như sợ ba đi mất.

b. Tính cách nhân vật bé Thu

– Tình cảm mạnh mẽ sâu sắc nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.
– Có nét cá tính cứng cỏi đến mức ương ngạnh nhưng vẫn là đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.

c. Nghệ thuật miêu tả tâm lí của tác giả:

Cách miêu tả diễn biến tâm lí thành công: Từ chỗ Thu ngạc nhiên hoảng sợ đến lạnh lùng, cuối cùng là sự bùng nổ những yêu thương do bị dồn nén. Thể hiện được điều đó chứng tỏ tác giả am hiểu tâm lý trẻ em, yêu mến, trân trọng những tình cảm trẻ thơ.

Câu 3.

a. Tình cảm cao đẹp của ông Sáu với con.

Tình cảm của ông Sáu với con thể hiện phần nào trong chuyến về thăm nhà nhưng được biểu hiện tập trung, sâu sắc ở phần cuối truyện khi ông Sáu ở trong rừng, tại khu căn cứ.
– Nỗi ân hận, day dứt cứ ám ảnh ông nhiều ngày vì ông đã nóng giận đánh con trong những ngày nghỉ phép.
– Lời dặn dò của con gái: «Ba về! Ba mua cho con một cây lược ngà nghe ba» đã thôi thúc ông nghĩ đến việ làm một cây lược ngà cho con.
– Khi kiếm được khúc ngà voi, ông mừng vô cùng, ông dành hết tâm trí, công sức vào làm một cây lược: «Anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc», «trên sống lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà ông đã gò lưng, tần mẩn khắc từng nét: Yêu nhớ tặng Thu, con của ba». Chiếc lược ngà đã trở thành một báu vật đối với ông. Nó làm dịu đi nỗi ân hận day dứt. Nó chứa đựng bao tình cảm yêu mến, nhớ thương, mong đợi của người cha những ngày xa cách. Nhưng rồi tình cảnh đau thương lại đến với cha con ông Sáu. Ông Sáu hi sinh khi chưa kịp gặp lại con. Chiếc lược ngà chưa tới được tay bé Thu.

b. Câu chuyện về chiếc lược ngà:

Không chỉ nói lên tình thương thắm thiết, sâu nặng muôn đời của cha con ông Sáu mà còn gợi cho ta nghĩ đến nỗi đau của chiến tranh. Chiến tranh gây đau thương mất mát cho biết bao con người, biết bao gia đình.

Câu 4:

Người kể chuyện trong vai một người bạn thân thiết của ông Sáu, không chỉ là người chứng kiến khách quan và kể lại mà còn bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với các nhân vật; cảm nhận được tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le thông qua nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên của tác giả.
Chọn cách kể chuyện như vậy có nhiều tác dụng:
– Làm cho câu chuyện trở nên thật và đáng tin cậy.
– Nhân vật được nhìn nhận, đánh giá khách quan.
– Người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.

Soạn bài chiếc lược ngà 02

A. YÊU CẦU

HS cảm nhận được:

– Đoạn truyện Chiếc lược ngà thể hiện cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.

– Truyện thành công trong việc sáng tạo tình huống, bất ngờ, tự nhiên, hớp lí; ưong việc miêu tả tâm lí, tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.

B. GỢl Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

I – Phần bài học

Câu hỏi 1. Em hãy kể tóm tắt cốt truyện của đoạn trích. Tình huống nào đà bộc lộ sâu sắc và cảm động tình cha con của ông Sáu và bé Thu?

Gợi ý

– Tóm tắt đoạn trích cần phải chú ý các tinh tiết chính sau đây:

+ Ông Sáu đi kháng chiến, khi có dịp trở lại thăm nhà thì con gái dã lên tám tuổi. Bé Thu không nhận ra cha vì vết sẹo trên má làm ông Sáu không giống như trong bức ảnh chụp chung với má mà bé Thu đã biết.

+ Đến khi bé Thu nhận ra cha thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi.

+ Vào khu căn cứ, nhớ lời con, ông Sáu đã làm dược một chiếc lược bằng ngà voi để tặng con.

+ Ông Sáu đà hi sinh trong một trận càn. Trước khi nhắm mắt, ông chỉ còn kịp trao cây lược cho một người bạn.

– Tinh huống bộc lộ sâu sắc và cảm động tình cha con của ông Sáu và bé Thu:

+ Cuộc gặp của hai cha con sau tám năm xa cách, nhưng bé Thu không nhận ra cha mình, khi bé nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết với cha thì ông Sáu lại phải ra đi.

+ Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn hết tinh cảm cho con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng chưa kịp tặng thì ông đã hi sinh.

Câu hỏi 2. Tim hiểu và phân tích diễn biến tâm lí, hành động của bé Thu trong lần gặp cha cuối cùng, khi ông Sáu được về phép. Qua đó hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu và nghệ thuật miêu tả tâm lí của tác giả.

Gợi ý

Diễn biến tâm lí của bé Thu trong lần cuối cùng gặp cha:

– Lúc đầu, vì không nhận ra cha mình, không thừa nhận ông Sáu là cha nên bé Thu lạnh nhạt, không chịu gọi “ba”, khước lừ sự chăm sóc của ông. Ông Sáu càng mừng vui, vồ vập thì bé Thu càng ngờ vực, lảng tránh. Đó là phản ứng tâm lí tự nhiên, bởi bé Thu không nhận ra ông Sáu là cha mình và niềm kiêu hãnh về một người cha “khác” – người chụp ảnh chung với má mình.

– Khi nhận ra và tin ông Sáu là cha, tình cảm, thái độ của bé Thu đột ngột thay đổi: bé cất tiếng kêu thét len: “ba…a…a…baỉ”, “vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc”, “Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn ca vết thẹo dài ben má của ba nó nữa”, “hai tay nó siết chật lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run”. Giờ phút chia tay, tình yêu, nỗi mong nhớ ba dồn nén bây lâu và cả sự hôi hận nữa đà được bé Thu thể hiện thật mạnh mẽ, nồng nhiệt.

Qua biểu hiện tâm lí và hành động của bé Thu đối với người cha, tác giả thể hiện rõ tính cách của bé: cứng cỏi đến mức ương ngạnh, nhưng dứt khoát, rạch ròi, mạnh mẻ và sâu sắc. Tuy nhiên, bé Thu vẫn có nét hồn nhiên, ngây thơ của con trẻ.

Câu hỏi 3. Tinh cảm sâu năng và cao đẹp của ông Sáu đối với con đà được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào? Điều đó đà bộc lộ thêm nét đẹp gì trong tâm hồn của người cán bộ cách mạng ấy?

Gợi ý

Tinh cảm sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu đối với con đã dược thể hiện qua các chi tiết, sự việc sau:

– Biết con chưa nhận ra mình, “khổ tâm đến không khóc dược” nhưng ông Sáu kiên nhẫn chờ đợi.

– Khóc khi chia tay với con.

– Ông day dứt, ân hận vì đà lỡ đánh con.

– Ông đã vui mừng khi kiếm được khúc ngà, dồn hết tâm trí vào làm cây lược và tẩn mẩn khắc từng nót: “yêu nhớ tặng Thu con của ba”.

– Lấy lược ra ngắm cho đỡ nhớ con.

– Nghe được lời hứa của người bạn hứa thay mình trao chiếc lược cho con mới chịu nhắm mắt.

Câu 4. Truyện được kể theo lời trần thuật của nhân vật nào? Cách chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong việc xây dựng nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của truyện?

Gợi ý

Truyện được kể theo lời trần thuật của người bạn thân của ông Sáu. Cách chọn vai kể là người chứng kiến sự việc một cách khách quan có tác dụng tăng thêm tính chân thực của câu chuyện, dễ bày tỏ nhận xét, sự đồng cảm của người khác dôi với các nhân vật trong truyện. Đồng thời đó cũng là cách thể hiện tốt nội dung tư tưởng của truyện.

II – Phần luyện tập

Bài tập 1. Thái dộ và hành động của bé Thu đối với ba rất trái ngưực ưong những ngày đầu khi ông Sáu về thăm nhà và lúc ông sắp ra đi, nhưng vần nhât quán trong tính cách của nhân vật. Em hãy giải thích điều đó.

Gợi ý

Lúc đầu bé Thu xa lánh, lạnh lùng với cha, không chịu gọi “ba” vì bé chưa nhận ra cha mình. Khi đã nhận ra cha mình, bé Thu đã bộc lộ tình cảm với cha một cách mạnh mẽ, nồng nhiệt. Thái độ và hành động của bé trái ngược nhưng lại nhất quán trong tính cách: Thu là một cô bé rất yêu cha và khao khát có cha bên cạnh. Tinh cảm của bé Thu được thể hiện một cách ngây thơ, hồn nhiên theo kiểu con trẻ.

Bài tập 2. Em hãy viết lại đoạn truyện kể về cuộc gặp gỡ cuối cùng của hai cha con ông Sáu theo lời hồi tưởng của một nhân vật khác (ông Sáu hoặc bé Thu).

Gợi ý

Lời kể của nhân vật nào (ông Sáu hoặc bé Thu) cũng đều phải thể hiện được tinh cảm, sự xúc động của người trong cuộc.

Nếu theo hồi tưởng của ông Sáu, cần phải thể hiện được tình cảm của một người cha sau nhiều năm xa cách muốn gặp lại đứa con của minh, nôn nao, hồi hộp chờ đợi giây phút gặp gỡ đó. Khi gặp con nhưng con không nhận ra mình, không chịu nhận cha thì thèm được nghe con gọi một tiêng “ba”.

Nêu theo hồi tương của bé Thu, cần thể hiện diễn biến tâm trạng của bé lừ sự lạnh nhạt, ương ngạnh, xét nét đến sự mạnh mẽ, nồng nhiệt, xúc động trào dâng lẫn với nổi ân hận khi có nhữhg suy nghĩ, lơi nói, hành dộng làm cha không vui.

Trên đây là bài tập làm văn soạn bài chiếc lược ngà, chúc các bạn làm tốt bài văn của mình!

Mời các bạn xem thêm bài viết:
Chiếc lược ngà